We have published our ICAI OpenGov Lab website at opengov.nl! It is a bit bare at the moment, containing some information on our team, projects, and some news items that were shared on socials. But as our research progresses, expect more, including papers and resources!
Website design (together with the logo and visual identity) by Rutger de Vries. The website is running on mkdocs-material, for easy posting by committing markdown files to our GitHub repository.
We’re very happy to welcome Maik Larooij to the ICAI OpenGov Lab! This week he started as the lab’s fourth dual PhD student, combining his role as consultant at the Rijksorganisatie voor Informatiehuishouding with pursuing a PhD at the University of Amsterdam. I will be Maik’s main supervisor, alongside Maarten Marx (co-promotor) and Jaap Kamps (promotor).
Maik is no stranger to us: over the past 2.5 years he built the WooGLe search engine as a student assistant under Maarten Marx, while completing his MSc in Computer Science/Big Data Engineering at VU/UvA. Maik is not one to sit still, either. During his studies and work on WooGLe:
Welcome aboard, Maik. I look forward to work together and make an impact with AI for Open Government!
As each year, I am looking for talented and driven master students to work on a variety of projects out of the ICAI OpenGov Lab. See the one-sentence summaries (provided by ChatGPT) of the project proposals below! And reach out if you’re interested in working on any of these (and want to see the full project description);
I am (yet again) a publicity (co-)chair (alongside Yifei Yuan) for the 48th European Conference on Information Retrieval (ECIR). I did the same for ECIR 2014! What changed in 12 years, you may ask? Well, I’m afraid the CMS we’re using for the website this time around didn’t seem to, at all…
Anyway, as part of my publicity chairing, I couldn’t stop myself and designed the new ECIR logo;
(the blue is a reference to Delft’s Blauw, of course, and the cracks/stuck together letters to the conference venue; a former glue factory!). See it in context on ecir2026.eu.
Gistermiddag opende Jelle van der Ster, directeur van SETUP (en vermoedelijk ook met een rol binnen de Stichting Facebook Museum), het Facebook Museum, midden op Utrecht Centraal!
Dat SETUP thema’s inhoudelijk ijzersterk agendeert, vaak net op de troepen vooruit, wist ik al. (Lees daarover voor dit project bijvoorbeeld hier en hier). Maar op deze plek, in deze vormgeving, in deze ijzersterke pop-up store, zien (veel!) mensen het ook ineens.
Niet voor niets kwamen gisteren en maandag onder meer Hart van Nederland, Trouw, ANP, AD, NRC en vele andere media al een kijkje nemen.
Gefeliciteerd met deze prachtige opening en het museum SETUP! En erg lekker gewerkt Casper de Jong, Marissa Memelink, Frank-Jan van Lunteren, Andrea Rhodenborgh, Ellen Bijsterbosch, en alle anderen SETUPpers die hieraan hebben gebouwd 👍🏻!
Kom ook kijken deze week en koop zo’n kaars, doneer je data, of deel een Facebook herinnering.
GPT-NL houdt het, bij gebrek aan transparantie en openheid, bij een wat pompeuze site vol marketing over openheid en transparantie, soevereniteit, en wederkerigheid.
maar niet open-weights… Dat vertelt de GPT-NL FAQ ons via het volgende taalkundige hoogstandje: “Wordt het model open-weights? Nee, het zit genuanceerder.” Die nuance? Het model is gesloten, je moet betalen voor commercieel gebruik, en (tot tegenbericht) eigenlijk ook voor non-commercieel gebruik:
“we onderzoeken nog of de onderzoekslicentie gratis of tegen een symbolisch bedrag aangeboden MAG worden”
Voor wie het niet weet: GPT-NL is met 13.5M gefinancierd door de overheid (wat, heb ik me laten vertellen, een volstrekt niet open proces is geweest), en wordt getraind op o.a. private data die optioneel worden gecompenseerd (uit de licentieinkomsten van GPT-NL), en data die al open waren.
Maarja, GPT-NL is gestart met trainen. En gelukkig is er die (summiere) blog over geschreven, anders kon je het niet weten:
Soortgelijke (maar veelal grotere) initiatieven om een “eerlijke/open” (mbt data) of “lokale” LLM op te leveren, zoals EuroLLM (met EU funding) of BLOOM (met funding van Frankrijk), zijn niet alleen open-weights (duh), maar ook volledig transparant over data (welke, hoeveel, waarvandaan) en technische details (architectuur, training, post-training, etc.). Zie bijvoorbeeld ook de recent uitgebrachte SmolLMv3;
We’re releasing SmolLM3 with our engineering blueprint. It includes architecture details, exact data mixtures showing how we progressively boost performance across domains in a three-stage pretraining approach, and the methodology for building a hybrid reasoning model. Usually, achieving these results would require months of reverse engineering. Instead, we’re providing the full methodology.
Het kan dus wel! Maar niet bij GPT-NL…
Onlangs gaven Maarten Marx en ik een masterclass “AI en Open Overheid” op de Od kennissessie.
Ik had de eer om — volledig tegen mijn natuur in — de risico’s mbt het gebruik van AI uiteen te zetten. Maarten ging in op voorbeelden van AI voor open overheid (zoals zoeken verbeteren, metadata verrijken, en natuurlijk chatten met Woo dossiers).
Zie bijgevoegd de slides van mijn deel van de masterclass, over risico’s van het gebruik van (generatieve) AI dus, en een paar verdiepende slides over Retrieval-Augmented Generation (RAG).
Gisteren hielden we de derde jaarlijkse Woorkshop (mijn eerste!) op de UvA, waar dit jaar 8 studenten (en 1 Master of Science 😉) hun afstudeerscriptie presenteerden die over “iets met de Woo” ging.
Studenten onder begeleiding van Jaap Kamps, Maarten Marx, en mijzelf werkten aan onderwerpen zoals het ontwikkelen van lichtgewicht open-source Woo software voor kleine bedrijven (of grote universiteiten), het analyseren van welke onderwerpen (vaker) worden weggelaten in door ChatGPT-gegenereerde samenvattingen van toespraken van politici, tot het identificeren en linken van impliciete referenties naar moties in Tweede Kamerdebatten.
Eentje uitlichten dan: Gregory Slager onderzocht voor zijn scriptie de toegankelijkheid van Woo documenten (PDFs), en ontdekte dat in zijn dataset van bijna 32 duizend documenten er slechts 79 voldeden aan de WCAG-standaarden voor toegankelijkheid! Het overgrote deel van die documenten (99.8%) is daarmee niet of slecht toegankelijk voor gebruikers met een visuele beperking die bijvoorbeeld afhankelijk zijn van screen readers. Gelukkig liet hij zien dat met betrekkelijk eenvoudige tools een groot deel van de gevonden WCAG-fouten konden worden weggewerkt. Werk aan de winkel, dus!
Gefeliciteerd aan alle studenten die hun scripties nu (of heel erg bijna 😅) hebben ingeleverd! De zomer kan beginnen! (het lezen ook…). Hou de pagina met het programma in de gaten voor scripties en slides!
Afgelopen vrijdag bezochten Tweede Kamerleden Barbara Kathmann en Luc Stultiens van GroenLinks-PvdA, samen met beleidsmedewerker digitale zaken Tijmen de Vries en Amsterdams gemeenteraadslid Elisabeth IJmker, ons bij LAB42.
Daar mochten Damiaan Reijnaers en ik het ICAI OpenGov Lab presenteren. OpenGov meets Gov, zeg maar!
Het was inspirerend om ons werk, onze ideeën en ervaringen te delen met deze tech-savvy politici. Barbara Kathmann (“Meest Digibewuste Tweede Kamerlid“) kennen jullie van de onlangs ingediende initatiefnota “Wolken aan de horizon” over digitale soevereiniteit. En Elisabeth IJmker denkt kritisch mee over AI-toepassingen binnen de Gemeente Amsterdam, zoals recent nog in Trouw te lezen was over de AI-pilot “Slimme Check.”
Fijn om met politici te praten die goed in het onderwerp zitten, dat maakt het gesprek meteen inhoudelijk en dat ligt volgens mij niet per se voor de hand, anno nu. En hopelijk konden wij iets meegeven over het belang van samenwerkingen tussen universiteiten en zowel de publieke als private sector om AI in Nederland te versterken. Naast natuurlijk het plezier en de learning opportunities die zulke samenwerkingen opleveren! (en ja deze bijeenkomst was ook gewoon lachen, zie foto #2).
Afgelopen zaterdag bezocht ik De Digital Summit van het Netwerk Digitale Samenleving van GroenLinks-PvdA, en dat was een uitstekend georganiseerde en inspirerende bijeenkomst in mijn hometown Zwolle (waar ik voor het eerst in, ik geloof 30 jaar, de buitensoos weer eens van binnen zag).
Maar (of “en”?) de bijeenkomst was ook opvallend eensgezind in een anti-big tech sentiment.
Ik ben voor meer “digitale soevereiniteit” en minder afhankelijkheid van de Amerikaanse cloud, maar het gesprek mag zich m.i. nog ontwikkelen van afkeer naar alternatief. Ik proef nu veel enthousiasme om weg te gaan van iets (en soms neigt dat enthousiasme naar een wat triomfantelijk/smalend enthousiasme), maar nog weinig duidelijkheid over waarheen dan.
De wat theoretische usual suspects komen vaak terug:
Bovendien, door politieke en ethische bezwaren tegen big tech te blijven benadrukken riskeren we om techneuten (waar ik mezelf, zie afbeelding, even toe reken) te vervreemden. In mijn vakgebied (IR/NLP) is de samenwerking met big tech (ook academisch) intensief. Dat ecosysteem wordt nog steeds gezien als dé plek om te leren, voor bleeding edge onderzoek, en het technisch meest uitdagende werk. Als we die “technische” context negeren, verliezen we misschien wel de mensen die we nodig hebben om onze wolken aan de horizon te bouwen.
Unpopular opinion in 2025, maar big tech doet een hoop ook niet slecht. De schaalbaarheid, de voordelen van centralisatie, en de daaruit voortvloeiende efficiëntie. Als we straks allemaal onze eigen cloud moeten bouwen en draaien, onze eigen AI-modellen moeten trainen en hosten, dan rijst de energievraag pas echt de pan uit. Denk ook aan ‘frictionless’ design, de implementatie van compliance-vraagstukken, of spamfilters die echt werken (ja, Google/Microsoft “leest” daarvoor al je mail!).
Het enthousiasme (“hoera, weg van big tech”) kan zomaar omslaan in frictie en teleurstelling, zodra we verdwalen in de ons opgelegde fediverse, of gedwongen moeten werken in on-affe jaren ‘90 Centric software.
De aangenomen moties rond de initiatiefnota “Wolken aan de horizon” zijn een mooi startschot, geen eindpunt. We moeten dit momentum benutten om iets op te zetten dat niet alleen maatschappelijk wenselijk is, maar ook technisch geloofwaardig!
Ik ben sinds kort public engagement fellow bij Amsterdam AI‘s “De AI Samenleving.” Als public engagement fellow ga ik als AI wetenschapper in gesprek met “het algemene publiek,” bijvoorbeeld in dialogen met burgers in NEMO, de OBA’s en stadsloketten in Amsterdam!
In het kader daarvan heb ik een “Art of Dialogue” training gevolgd aan de VU, en doe ik een bijdrage aan de Nationaal Expertisecentrum Wetenschap en Samenleving (NEWS) “Open Space” over AI en wetenschapscommunicatie, op vrijdag 4 juli in Utrecht.
Veel zin in! Praktisch gezien wordt het als wetenschapper steeds belangrijker om maatschappelijk relevant onderzoek te doen, dus vragen de funders dat, maar belangrijker nog houd ik mij altijd al graag bezig met communicatie en het vertalen van ons (soms) complexe werk naar een breder publiek. Dat ik daar nu de ruimte, mogelijkheden, en bovendien ondersteuning bij krijg van Amsterdam AI vind ik top!
De FNWI van de Universiteit van Amsterdam heeft ons nieuwsbericht over de lancering van het ICAI OpenGov Lab gepubliceerd (naar aanleiding van de kick-off die we begin mei in Amsterdam hebben georganiseerd). Het bericht is te lezen in het Nederlands:
Nieuw AI-onderzoekslab maakt open overheidsinformatie beter vindbaar en begrijpelijk
en in het Engels:
New AI Lab Makes Open Government Information Easier to Find and Understand
Ik word kort geciteerd:
‘Veel van de ontwikkelingen binnen Information Retrieval (IR) en Natural Language Processing (NLP) zijn goed toe te passen op het verbeteren van de vindbaarheid en bruikbaarheid van open overheidsdata,’ zegt labmanager dr. David Graus. ‘We kunnen met deze technologieën écht bijdragen aan een transparantere overheid en een beter geïnformeerde samenleving.’
Zo denk ik er nog precies over! Erg veel zin in de start van het inhoudelijke werk van ons lab!
Op 24 juni geef ik samen met Maarten Marx een masterclass “AI en Open Overheid” op de Od kennissessie 2025. Lees meer details hier (onder het kopje “AI en open overheid”), of hier:
AI en chatbots kunnen enorm helpen om open overheidsinformatie echt goed vindbaar en toegankelijk te maken, zowel voor ambtenaren als voor burgers. In het OpenGov AI lab, een samenwerking tussen de Universiteit van Amsterdam en de Rijksdienst voor Informatiehuishouding, experimenteren we hiermee in de zoekmachine Woogle.
In deze workshop laten we een aantal toepassingen van AI op open overheidsinformatie zien, die vorig jaar nog toekomstmuziek leken, maar nu al vrij eenvoudig, ook voor kleinere bestuursorganen, ingezet kunnen worden. We kijken naar chatten met de videotulen van een raadsvergadering, waarin we vragen kunnen stellen als “Wat was gisteravond het standpunt van Partij X op Agendapunt Y?”, chatten met een Woo-dossier, stukken door AI laten herschrijven in begrijpelijke taal, snel samenvattingen laten maken, en ook voor blinde mensen begrijpelijk zwartlakken.
We besteden extra aandacht aan manieren om onwaarheden (“hallucinaties”) te voorkomen. De workshop is sterk interactief, we laten zien hoe elk bestuursorgaan al met deze technologie kan experimenteren alleen door haar informatie ook via Woogle te openbaren (wat zelf ook weer heel makkelijk kan, via bijvoorbeeld de openwoo api).
Ja. Krap een half jaar aan de slag en dan mag ik al een masterclass geven 😅.
Ik ben toegetreden tot de Commissie Persoonsgegevens Amsterdam (CPA).
De CPA is een onafhankelijke commissie die sinds 1980(!) het College van burgemeester en wethouders van de Gemeente Amsterdam adviseert over kwesties betreffende persoonsgegevens, en inmiddels ook algoritmen, data-ethiek, digitale (mensen-)rechten en openbaarmaking van persoonsgegevens, en, zoals je je kunt voorstellen, steeds meer Al.
Mensen dichtbij mij weten dat ik dol ben op het geven van (liefst ongevraagd) advies, fijn om zo’n karaktereigenschap positief in te kunnen zetten voor Amsterdam!
Donderdag 15 mei presenteer ik samen met Jaap Kamps en Maarten Marx ons ICAI OpenGov Lab bij Demo Donderdag in het Nationaal Archief in Den Haag, van 16:00-17:00.
Leuk als je komt! Aanmelden kan hier: Demo Donderdag: Overheidsinformatie ontketenen met AI? Maak kennis met het ICAI OpenGov Lab!
Aansluitend is er de “Open Donderdag netwerkborrel,” ook in het Nationaal Archief, ook helemaal niet erg als ik je daar zie!
Continue reading “ICAI OpenGov Lab @ Demo Donderdag”
